«Аptăra-fest» чуваш но бигер лулчеберет дуннеосты герӟаз

    Аптăра — чуваш кылын, аптырау — бигерын, абдраны — удмурт сямен. Фестиваль кылдӥз калык культураен абдратон, паймытон вылысь. Радъясьёсыз — палэнын улӥсь чуваш нылъёс: Парижысь Ольга Николаева, Мускоысь Татьяна Прокопьева но Мария Савельева. Палэнысен учкон ас культурадэ валаны юрттэ. Таиз ласянь калыккуспо фестивальёс бадӟым пайда ваё — тужгес ик таӵе «бинарной» юмшанъёсын: география ласянь матын луись, но сям-йылолъёсын висъяськись кык калыкъёс ог-огзылэсь огкадь но пӧртэм палъёссэс шараяло.

    Геннадий Айгиысен кутскыса, чуваш авангард кылбурет аслыз инты кыриз-сузяз. Зэм, таӵе поэзиез тросэз уз валалэ. Фестивальлэн концерт люкетэз кутскиз кылбур лыдӟонъёсын. Кузонысь Айрат Бик-Булатов, Чебоксарыысь Марина Карягина лыдӟизы анай кылынызы, нош проекторын потазы ӟуч подстрочникъёс. Кыл ӝоген выжиз крезьгуре — сцена вылэ потӥзы бигер крезьгурасьёс: Juna группа но Радиф Кашапов.

    Егитъёс бигер кылзэс туала, западной, крезьгурлы матын каро: Габдулла Тукай чузъяське инди-крезьгурлэн кабъёсаз, нош Йолдыз Миннуллиналэн вӧсьёсыз дырекъяло этнодыбыртэмъёсын валче. Зэм, кин ке понна та крезьгуран амал укыр… сӥялэс, ӝожмыт. Но бигеръёслэн крезьгур стереотипъёсынызы нюръяськыны со туж юрттэ! Бигер кылэз уд тодћськы ке но, тон ваньзэ валаны кутскиськод. Эшшо огпол йырад шукке: Волга котырысь калыкъёс ог-огзылы туж матын, озьы ке но кыл но культура ласянь зол висъясько (ӟуч кыл пыр гинэ кусып возиськом, лэся). Мар милемыз сокем висъя? Ми ук — одӥг пуртыысь потэмъёс…

    Антракт дыръя, чуваш но бигер сиёнэн гусъяськон вакыт, тодматскыны луиз «синлы пӧрам» искусствоен. Кылем арын кадь ик, фойеын суредасьёслэн ужъёссы люкамын вал. Набережные Челныысь Хамза Шариповлэн миниатюраосыз усьто бигер калыклэсь учконзэ, пушказы пыӵамын миф но инкуазь. Соос шоры учкыса, валаськод кадь чуваш улонэз но, удмуртлы но соос матын луо (буёлъёс гинэ кескичесь — тюрк шӧмоесь).

    Туала тюрк дизайнэн тодматскон вылысь куноос Rukami.tatar огазеяськонлэн ӝӧкез дорын бергазы. Алина Камалова но Резеда Аглиуллова туала нылкышноослы чеберманъёс лэсьто: дуно кӧкытъёс-а (дуно изъёслэсь лэсьтэм чыртывесьёс, пель угыос) со яке пулэсь вӧлэм тюльпанъёс — одно ик бигер эстетикалы матын. Син шоры йӧтӥзы мукет дизайнеръёслэн вузъёссы, егитъёслы кельшымон чыры-пырыос: блокнотъёс, значокъёс… Таӵе чыры-пырыослэн вӧлмемзы возьматэ культуралэсь азинскемзэ: калык пусъёссэ город культурае кыске — Интернетэ, графикае, туала дизайнэ чуртнаськыны выре.

    «Аптăра-фест» йылпумъяськиз туала чуваш крезьгурен но мода адӟытонэн. Швейцариысь чуваш пи Сергей Павлов даб но электроника чузъяськем улсын рэп лыдӟиз. Рэпсэс суралтћзы чуваш песянайёслэн крезьёссы, бордазы видео ватсаськиз: отын гурт улон суредъёс но сям-йылолъёс. Пӧрмиз нуш-нуш андеграунд.

    Людмила Шуркиналэн бохо стильлы матын луись коллекциез — чылкак мукет, поп ӧрысь. Нылкышнолыко, ненег: абдратоно ке — чеберен гинэ. Сыӵе ик пӧрмиз, лэся, мынамез но коллекцие: фестиваль понна юри чуваш сямъя вурем дэремъёс вайи. Трос кильымъёс (воланъёс), городлы тупась басмаос, тюрк буёлъёс: лыз, ӵуж, лемлет…